Tăng cường hỗ trợ thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo
Mặc dù Chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, tuy nhiên các doanh nghiệp, nhà đầu tư hiện vẫn gặp không ít khó khăn khi thực hiện các dự án đầu tư phát triển, ứng dụng khoa học và công nghệ, khi đưa các sản phẩm khoa học và công nghệ ra thị trường.
Nhằm thúc đẩy hoạt động ĐMST, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, nhà đầu tư. Ảnh minh họa
Theo Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2023 (Global Innovation Index - GII 2023), Việt Nam có sự cải thiện khi tăng 2 hạng, từ vị trí 48 lên 46/132 quốc gia, nền kinh tế về ĐMST toàn cầu, đồng thời, đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN và nằm trong top dẫn đầu của các nền kinh tế đang phát triển. Với thứ hạng trên, Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) đã ghi nhận Việt Nam là 1 trong 7 quốc gia thu nhập trung bình đạt được nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua, đồng thời, là 1 trong 3 quốc gia giữ kỷ lục có thành tích vượt trội so với mức độ phát triển trong 13 năm liên tiếp.
Về trình độ phát triển tương quan giữa các khu vực của Việt Nam, theo Trung tâm Nghiên cứu và Lập bản đồ hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu (Startup Blink), hiện nay, đầu tàu của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vẫn là Thủ đô Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. 2 thành phố này nằm trong top 200 thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năng động nhất toàn cầu trong năm 2023 (TP. Hồ Chí Minh đứng thứ 114, Hà Nội đứng thứ 174). Đầu tư cho khởi nghiệp ĐMST của Việt Nam vẫn giữ được mức phát triển tương đối tốt so với khu vực ASEAN với 56 dự án, tổng vốn đầu tư gần 500 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2023. Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam có tổng cộng 4 kỳ lân công nghệ được định giá trên 1 tỷ USD bao gồm: VNG, VNLife, MoMo, Sky Mavis. Trong đó, VNG và Sky Mavis là những cái tên nổi bật trong mảng game trực tuyến.
Ngoài ra, với khoảng 3.800 doanh nghiệp khởi nghiệp; trên 140 trường đại học, viện nghiên cứu tổ chức hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với các vườn ươm, trung tâm, câu lạc bộ hỗ trợ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo thực sự chứng tỏ bước phát triển mạnh mẽ, định hình hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, nhằm thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, từ nhiều năm qua, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách như: Nghị quyết số 98/2023/QH15, ngày 24/6/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, trong đó ưu đãi về thuế, thuế thu nhập doanh nghiệp, Nhà nước tài trợ trực tiếp; Nghị định số 94/2020/NĐ-CP, ngày 21/8/2020 quy định cơ chế, chính sách ưu đãi đối với Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC); Luật Đầu tư ưu đãi đầu tư dự án đổi mới sáng tạo, thủ tục đầu tư đổi mới sáng tạo…; Luật Chuyển giao công nghệ; Luật Quản lý sử dụng tài sản công; Luật Sở hữu trí tuệ; Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa…
Tại diễn đàn “Đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển bền vững”, theobà Đỗ Thị Phương Lan - Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế và Dự báo, dù Việt Nam đã nỗ lực xây dựng khung pháp lý khuyến khích đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển khoa học và công nghệ, song vẫn cần có sự hoàn thiện trong thời gian tới.
“Thực tế cũng đang cho thấy, các chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo còn dàn trải, chưa tập trung sâu vào từng ngành, nghề, lĩnh vực. Còn hạn chế trong việc xây dựng tổ chức ươm tạo, huấn luyện, tư vấn khởi nghiệp; thiếu kết nối giữa các viện, trường đại học với ý tưởng khởi nghiệp.
Khoa học và công nghệ chưa thực sự trở thành động lực then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Các doanh nghiệp, nhà đầu tư hiện vẫn gặp không ít khó khăn khi thực hiện các dự án đầu tư phát triển, ứng dụng khoa học và công nghệ, khi đưa các sản phẩm khoa học và công nghệ ra thị trường”, bà Lan nhấn mạnh.
Bà Đỗ Thị Phương Lan - Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế và Dự báo cho rằng, chính sách đổi mới sáng tạo còn hạn chế trong việc xây dựng tổ chức ươm tạo, huấn luyện, tư vấn khởi nghiệp.
Còn theo ông Đỗ Tiến Thịnh – Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, sau khi có Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), Luật Đầu tư, các cơ chế, chính sách đã bao phủ hơn về ưu đãi đầu tư cho các dự án đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, trung tâm đổi mới sáng tạo.
Việc quy định ưu đãi đầu tư cho các trung tâm đổi mới sáng tạo do doanh nghiệp thành lập là một bước tiến lớn trong chính sách. Tuy nhiên, để thúc đẩy hiệu quả của các chính sách ưu đãi này, hoạt động đổi mới sáng tạo cần tập trung vào 4 lĩnh vực: nông nghiệp; dịch vụ; công nghiệp; xây dựng và giao thông.
Đồng thời, cần thực thi đồng bộ các nhóm giải pháp như: phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia liên kết chặt chẽ với khu vực và thế giới; phát triển hệ thống các trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, các trung tâm đổi mới sáng tạo ngành, vùng, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo.
Cùng với đó, triển khai mạnh mẽ các nền tảng đổi mới sáng tạo mở, mạng lưới đổi mới sáng tạo. Tăng cường liên kết các mạng lưới đổi mới sáng tạo, mạng lưới khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các trung tâm đổi mới sáng tạo.
Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thy Nga - Viện trưởng Viện Quản trị chính sách và chiến lược phát triển, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, nhấn mạnh đến sự cần thiết của chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ trong hoạt động truyền thông chính sách.
Từ đó, bà Nga kiến nghị, Nhà nước cần tạo điều kiện về chính sách để doanh nghiệp tư nhân được tham gia vào hoạt động truyền thông chính sách và phát triển các công nghệ nền tảng để lưu trữ, khai thác, phổ biến và phát triển dữ liệu truyền thông chính sách.
Ngoài ra, cần tăng cường phối hợp với các vườn ươm, các doanh nghiệp công nghệ số, nhằm nâng cao ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực truyền thông chính sách. Nhất là trong sản xuất sản phẩm truyền thông, chuyển giao công nghệ truyền thông…