Việt Nam - ASEAN: Thúc đẩy kết nối, tự cường, đổi mới sáng tạo

Kết nối kinh tế - Nền tảng cho hội nhập sâu rộng

Với vị trí địa lý chiến lược nằm tại trung tâm khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đã và đang trở thành một nhân tố quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế khu vực. Kể từ khi gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vào năm 1995, Việt Nam đã đóng vai trò tích cực trong việc ký kết và thực thi các hiệp định kinh tế song phương và đa phương, qua đó góp phần tăng cường sự gắn kết và phát triển bền vững của khu vực.

Một trong những dấu mốc quan trọng trong quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và ASEAN là Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) năm 2009, đã tạo nền tảng pháp lý cho việc tự do hóa thương mại trong khu vực thông qua việc giảm thiểu và xóa bỏ thuế quan. ATIGA giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt là các mặt hàng nông sản, thủy sản và hàng công nghiệp chế biến, đồng thời thúc đẩy nhập khẩu công nghệ, nguyên vật liệu từ các quốc gia thành viên.

Song song đó, Việt Nam còn tham gia Hiệp định Khung về Dịch vụ ASEAN (AFAS), giúp mở cửa thị trường dịch vụ trong khu vực. Đây là cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh trong các lĩnh vực như logistics, tài chính, và công nghệ thông tin. Ngoài ra, Hiệp định Đầu tư Toàn diện ASEAN (ACIA) cũng tạo điều kiện cho Việt Nam thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ các quốc gia ASEAN, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và năng lượng tái tạo.

Không chỉ đóng vai trò là một quốc gia thành viên hưởng lợi từ các hiệp định, Việt Nam còn là một nhân tố tích cực trong việc đề xuất và triển khai các sáng kiến kinh tế quan trọng. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Việt Nam đã và đang tích cực tham gia vào các sáng kiến khu vực nhằm tăng cường kết nối kinh tế nội khối.

Tiêu biểu là việc thúc đẩy Kế hoạch Tổng thể Kết nối ASEAN (MPAC) 2025, trong đó Việt Nam đã đi đầu trong việc phát triển các hành lang kinh tế xuyên biên giới, cải thiện hạ tầng logistics và kết nối kỹ thuật số. Đây là các yếu tố then chốt để nâng cao sức cạnh tranh của ASEAN trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Ngoài ra, Việt Nam cũng tích cực tham gia vào các sáng kiến về phát triển bền vững và kinh tế xanh, như thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tái tạo, xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo trong khu vực.

Ngoài ra, việc thúc đẩy các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) giữa ASEAN và các đối tác bên ngoài, như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), càng khẳng định vị thế quan trọng của Việt Nam trong việc định hình chính sách kinh tế khu vực. Được ký kết năm 2020, RCEP là hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới, kết nối ASEAN với các nền kinh tế phát triển như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, và New Zealand. Quá trình đàm phán, Việt Nam đã thể hiện vai trò cầu nối, thúc đẩy sự đồng thuận giữa các quốc gia, đảm bảo lợi ích hài hòa cho toàn khu vực.

Việt Nam cũng có đóng góp đáng kể trong việc đàm phán và triển khai các hiệp định kinh tế khác như Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN-EU (AFTA) và các sáng kiến hợp tác trong khuôn khổ ASEAN-Trung Quốc, ASEAN-Ấn Độ… Những hiệp định này không chỉ mở ra các cơ hội kinh tế mới mà còn củng cố vị thế của ASEAN trên bản đồ kinh tế thế giới.

Theo đánh giá của các chuyên gia về ASEAN, quan hệ kinh tế Việt Nam - ASEAN không chỉ là sự hợp tác thương mại đơn thuần mà còn mang tính chiến lược sâu sắc, phản ánh sự cam kết của Việt Nam đối với tương lai phát triển chung của khu vực. Các hiệp định kinh tế mà Việt Nam tham gia không chỉ mở ra cơ hội tăng trưởng mà còn khẳng định vị thế của một quốc gia chủ động, sáng tạo trong việc xây dựng một cộng đồng ASEAN kết nối và tự cường.

Thúc đẩy kết nối kinh tế, kỹ thuật số, nỗ lực xây dựng Cộng đồng ASEAN tự cường, thịnh vượng

Thế giới đang trải qua giai đoạn biến động sâu rộng, với những xu hướng trái ngược và tác động đa chiều. Trong bối cảnh này, ASEAN tiếp tục nổi lên như một điểm sáng về tăng trưởng và thích ứng linh hoạt, khẳng định vai trò là một trong những trung tâm kinh tế - chính trị quan trọng của thế giới. Việt Nam, với vai trò tích cực và trách nhiệm trong ASEAN, đã không ngừng nỗ lực thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, tăng cường kết nối, hợp tác và dẫn dắt nhiều sáng kiến quan trọng để phát triển khu vực.

Ngày nay, nói đến Việt Nam là nói đến thành viên uy tín, trách nhiệm của ASEAN và cộng đồng quốc tế, nỗ lực hết mình, hợp tác chân thành, tin cậy và đóng góp tận tâm. Các giai đoạn Việt Nam tham gia ASEAN luôn đồng hành với quá trình đổi mới tư duy đối ngoại của đất nước. Theo thời gian, chúng ta ngày càng trưởng thành, lớn mạnh, vững vàng tham gia hợp tác ASEAN nói riêng và hội nhập quốc tế nói chung, với những đóng góp ngày càng đậm nét.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy thoái, ASEAN vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Dự báo tăng trưởng GDP của khu vực năm 2024 đạt 4,6% và năm 2025 là 4,8%, vượt xa mức trung bình của thế giới. Những con số này không chỉ thể hiện sự ổn định của các nền kinh tế ASEAN mà còn khẳng định tính hiệu quả trong việc điều hành chính sách kinh tế và khai thác các động lực tăng trưởng mới.

Ngoài ra, việc nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) và hoàn tất đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN-Trung Quốc phiên bản 3.0 cho thấy ASEAN đang không ngừng mở rộng và nâng cao chất lượng các liên kết kinh tế. Đồng thời, Hiệp định RCEP, với sự tham gia của ASEAN và các đối tác lớn, tiếp tục là công cụ quan trọng để thúc đẩy thương mại và đầu tư trong khu vực, tạo sức bật cho sự phát triển bền vững.

Trong một thế giới đầy biến động, ASEAN đã chứng minh được giá trị của sự đoàn kết và khả năng thích ứng. ASEAN không chỉ tận dụng các động lực tăng trưởng truyền thống mà còn chủ động dẫn đầu các xu hướng mới như kinh tế số, kinh tế tuần hoàn và kinh tế biển xanh. Việc xây dựng các khuôn khổ hợp tác mới trong các lĩnh vực này không chỉ phản ánh tầm nhìn chiến lược mà còn thể hiện sự nhạy bén của ASEAN trong việc định hình các nội hàm hợp tác khu vực.

ASEAN không chỉ là không gian chiến lược để Việt Nam duy trì hòa bình và ổn định mà còn là cầu nối giúp Việt Nam mở rộng hợp tác, huy động nguồn lực, và nâng cao vị thế quốc tế. Với vai trò là thành viên tích cực của ASEAN, Việt Nam không ngừng nỗ lực thúc đẩy kết nối kinh tế, kỹ thuật số và văn hóa trong khu vực, nhằm tận dụng tối đa lợi ích của cách mạng công nghiệp 4.0 và đáp ứng những thách thức toàn cầu, từ đó tiếp tục góp phần xây dựng một Cộng đồng ASEAN tự cường, sáng tạo, và gắn kết, vì hòa bình và thịnh vượng cho tất cả các quốc gia thành viên.

Việt Nam đã xác định chuyển đổi số là một trong những ưu tiên chiến lược, với mục tiêu trở thành một quốc gia kỹ thuật số hàng đầu khu vực vào năm 2030. Trong khuôn khổ ASEAN, Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong các sáng kiến số hóa như Mạng lưới thành phố thông minh ASEAN nhằm cải thiện chất lượng sống và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, với sự tham gia của Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng, tạo hình mẫu cho các quốc gia thành viên khác trong việc áp dụng công nghệ số để phát triển bền vững.

Dù đạt được nhiều thành tựu, việc tăng cường kết nối giữa Việt Nam và ASEAN vẫn đối mặt với không ít thách thức, như sự chênh lệch về trình độ phát triển, hạn chế hạ tầng và rào cản pháp lý. Để khắc phục, theo các chuyên gia, Việt Nam cần tiếp tục cải cách thể chế, nâng cao năng lực công nghệ và tăng cường hợp tác công-tư nhằm thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.

Kể từ khi gia nhập ASEAN năm 1995, Việt Nam luôn coi ASEAN là ưu tiên chiến lược hàng đầu. ASEAN không chỉ là không gian chiến lược để Việt Nam duy trì hòa bình và ổn định, mà còn là cầu nối giúp Việt Nam mở rộng hợp tác và là điểm tựa để Việt Nam phát huy vai trò trong các cơ chế quốc tế. Thông qua ASEAN, Việt Nam đã tham gia tích cực vào các diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc, Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS)…

Những đóng góp của Việt Nam không chỉ giúp nâng cao vị thế của ASEAN trên trường quốc tế mà còn củng cố vai trò của Việt Nam như một quốc gia có trách nhiệm và uy tín trong khu vực. Việc tăng cường gắn kết nội khối, thúc đẩy hội nhập khu vực và nâng cao tự cường chiến lược sẽ không chỉ củng cố sức mạnh của Cộng đồng ASEAN, mà còn giúp Việt Nam vươn lên mạnh mẽ, đóng góp vào một tương lai hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững cho toàn khu vực.

Nhật Minh