Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi): Tạo hành lang pháp lý thu hồi nợ xấu

Đây cũng là hồi chuông cảnh tỉnh với những "con nợ" cố tình chây ỳ, trốn tránh nghĩa vụ trả nợ.

Luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo

Một trong những điểm đột phá của dự thảo là luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo – một công cụ từng được cho phép tạm thời tại Nghị quyết 42/2017/QH14, nhưng đã hết hiệu lực. Đặc biệt, dự thảo mới bãi bỏ điều kiện “tài sản đảm bảo không đang tranh chấp tại Tòa”, nhằm ngăn tình trạng người vay cố tình tạo ra tranh chấp để trì hoãn việc bị thu giữ tài sản.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhận định: “Nhiều khách hàng đã lợi dụng quy định cũ để phối hợp với bên thứ ba, tạo ra tranh chấp giả và kéo vụ việc ra tòa nhằm trốn tránh nghĩa vụ trả nợ. Việc bãi bỏ điều kiện này là cần thiết và phù hợp với thực tiễn”.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, cũng cho rằng: Việc thu giữ tài sản đảm bảo nếu được luật hóa sẽ không chỉ hỗ trợ ngân hàng xử lý nợ xấu, mà còn khiến người vay điều chỉnh hành vi, có trách nhiệm hơn với khoản vay.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, nợ xấu hiện đã vượt ngưỡng 1 triệu tỷ đồng – con số đủ để tạo ra “cục máu đông” trong dòng chảy tín dụng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tiếp vốn của nền kinh tế. Việc luật hóa quyền thu giữ sẽ giúp ngân hàng có công cụ mạnh hơn để thu hồi tài sản, đưa dòng vốn quay lại phục vụ sản xuất – kinh doanh.

Ngăn chặn lạm quyền, bảo vệ quyền lợi các bên

Dù đồng thuận cao về việc tăng quyền cho ngân hàng, một số ý kiến trong Quốc hội vẫn bày tỏ lo ngại nguy cơ tổ chức tín dụng lạm dụng quyền thu giữ tài sản, hoặc chỉ tập trung vào tài sản đảm bảo khi cho vay, làm giảm chất lượng thẩm định tín dụng và gia tăng rủi ro nợ xấu.

Giải trình về vấn đề này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng khẳng định: “Thu giữ tài sản đảm bảo không phải là hành vi đơn phương hay vô điều kiện, mà phải tuân thủ trình tự, thủ tục chặt chẽ, đảm bảo công khai, minh bạch và bảo vệ đầy đủ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên”.

Theo dự thảo, tổ chức tín dụng sẽ không được sử dụng các biện pháp vi phạm pháp luật, trái đạo đức, đồng thời không được hạn chế quyền khiếu nại, phản ánh của bên có tài sản đảm bảo hoặc đang giữ tài sản. Mọi hoạt động thu giữ cũng sẽ chịu sự giám sát của cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước.

Một lãnh đạo ngân hàng thương mại cổ phần chia sẻ: “Chúng tôi không xem quyền thu giữ tài sản là đặc quyền. Mục tiêu là để khách hàng thấy được trách nhiệm trả nợ. Khi khách hàng có thiện chí, ngân hàng luôn sẵn sàng hỗ trợ, xử lý tài sản chỉ là biện pháp cuối cùng”.

Thu hồi nợ – trách nhiệm với cả hệ thống tài chính

Nhiều chuyên gia và lãnh đạo ngân hàng nhấn mạnh: Nguồn vốn mà ngân hàng cho vay phần lớn đến từ tiền gửi của người dân. Việc chậm thu hồi nợ không chỉ ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của ngân hàng, mà còn ảnh hưởng đến an toàn của toàn hệ thống tài chính.

“Nợ xấu lớn kéo theo chi phí vốn cao, buộc lãi suất cho vay cũng cao, gây thiệt hại kép cho cả doanh nghiệp và người dân. Việc khơi thông dòng vốn đang ‘đóng băng’ là điều cấp thiết”, một chuyên gia tài chính nhận định.

Dự kiến, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua vào tuần sau và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2025.

PVA