Khuyến nông hướng tới đổi mới toàn diện, gắn với chuyển đổi số và kinh tế nông nghiệp

Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ban hành Quyết định số 4296/QĐ-BNNMT, phê duyệt Chiến lược phát triển khuyến nông đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Chiến lược nhấn mạnh việc đổi mới toàn diện công tác khuyến nông theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp, gắn với chuyển đổi số và kinh tế nông nghiệp thị trường.

Theo đó, 7 nhóm nhiệm vụ trọng tâm được xác định gồm: Hoàn thiện cơ chế chính sách; Phát triển nguồn nhân lực khuyến nông; Đào tạo nông dân chuyên nghiệp; Chuyển giao khoa học công nghệ tiên tiến; Khuyến nông gắn với giảm nghèo, phòng chống thiên tai và thích ứng biến đổi khí hậu; Thúc đẩy chuyển đổi số; Tăng cường hợp tác quốc tế và xã hội hóa hoạt động khuyến nông.

Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện mới có 7/34 tỉnh, thành phố hoàn tất việc sắp xếp hệ thống khuyến nông cấp xã theo quy định mới. Nhiều địa phương vẫn thiếu kinh phí và cơ chế đãi ngộ phù hợp, khiến việc duy trì lực lượng gặp khó khăn.

Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ số và cơ sở dữ liệu nông nghiệp còn hạn chế, nhất là ở vùng cao chưa có hạ tầng mạng ổn định.

Để khắc phục tình trạng trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông triển khai Cổng thông tin khuyến nông số quốc gia, kết nối dữ liệu với 34 tỉnh, thành. Đây là bước tiến quan trọng giúp nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp trao đổi, học hỏi và tiếp cận kỹ thuật sản xuất tiên tiến mọi lúc, mọi nơi.

Theo Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Lê Quốc Thanh, để triển khai chuyển đổi số trong lĩnh vực khuyến nông, trung tâm đã xây dựng kế hoạch với ba trụ cột chính: truyền thông số; đào tạo, tập huấn số; và quản lý số hoạt động khuyến nông. Ông nhấn mạnh, đội ngũ cán bộ khuyến nông phải nhận thức rõ vai trò, vị thế và trang bị đầy đủ kiến thức về chuyển đổi số để có thể hướng dẫn, hỗ trợ nông dân ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp.

Từ năm 2021, Trung tâm đã thực hiện Đề án chuyển đổi số trong hoạt động khuyến nông giai đoạn 2021-2025, với kết quả nổi bật là ứng dụng “Khuyến nông xanh” – kênh thông tin hữu ích, gần gũi và thân thiện với nông dân. Thông qua ứng dụng này, người dân có thể gửi câu hỏi, thắc mắc về kỹ thuật canh tác và nhận được tư vấn trực tiếp từ các chuyên gia trên nền tảng số.

Trong thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia xác định bốn hướng đột phá trong công tác khuyến nông:

Tăng cường năng lực hệ thống khuyến nông các cấp theo hướng tinh gọn, hiệu quả, gắn trách nhiệm với thực tiễn địa phương; phân cấp, phân quyền đi đôi với nâng cao năng lực thực thi.

Phát huy cơ chế phối hợp giữa khuyến nông nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng theo chuỗi ngành hàng.

Đổi mới nội dung và phương pháp hoạt động, chuyển trọng tâm từ hỗ trợ kỹ thuật sang tư vấn phát triển sản xuất, kinh doanh nông nghiệp xanh, bền vững; gắn các chương trình khuyến nông với đào tạo nghề, phát triển sản phẩm OCOP, du lịch nông nghiệp, nông nghiệp đô thị và truyền thông đa phương tiện, đa ngôn ngữ để tiếp cận người dân vùng sâu, vùng xa.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng nền tảng khuyến nông số tích hợp dữ liệu vùng trồng, nhật ký điện tử, truy xuất nguồn gốc và kết nối chuyên gia – nông dân – doanh nghiệp. Trung tâm cũng ứng dụng AI và Big Data trong dự báo sâu bệnh, thời tiết, giá cả nhằm hỗ trợ nông dân ra quyết định sản xuất chính xác hơn.

Song song với đó, công tác khuyến nông được xã hội hóa mạnh mẽ, huy động doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà khoa học và các tổ chức chính trị - xã hội cùng tham gia; thúc đẩy hợp tác công - tư (PPP) trong đào tạo, trình diễn mô hình và cung cấp dịch vụ; đồng thời phát triển phong trào “nông dân giúp nông dân”, lan tỏa tri thức và sáng kiến trong cộng đồng.

Thực tiễn đã chứng minh hiệu quả rõ rệt của chuyển đổi số trong khuyến nông. Nhiều cơ sở, hợp tác xã ứng dụng công nghệ mới đã nâng cao năng suất, lợi nhuận và năng lực cạnh tranh. Điển hình là HTX nuôi tôm công nghệ cao Cẩm Phả (xã Hải Hòa). Mỗi ao nuôi đều được gắn mã định danh, trang bị mái che điều chỉnh nhiệt độ, ánh sáng, hệ thống quạt, oxy đáy và thiết bị kiểm soát dịch bệnh. HTX còn đầu tư kính hiển vi và đội ngũ kỹ sư giám sát liên tục độ mặn, chất lượng tảo, đảm bảo môi trường tối ưu cho tôm phát triển. Nhờ đó, sản phẩm của HTX đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính, với sản lượng trung bình 45 tấn tôm thẻ chân trắng mỗi tháng.

Hằng Phạm