Cà phê Việt Nam xác lập vị thế mới trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu

Cà phê đặc sản – cú hích giá trị gia tăng

Theo thống kê mới nhất, xuất khẩu cà phê Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2025 đã đạt 5,45 tỷ USD – mức tăng trưởng ấn tượng vượt xa kỳ vọng. Đằng sau con số này là sự dịch chuyển rõ rệt về chất lượng và cơ cấu sản phẩm, trong đó cà phê đặc sản đang nổi lên như một động lực mới, với giá bán cao gấp rưỡi đến gấp đôi so với mặt bằng thế giới.

Ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phúc Sinh, đánh giá cao tiềm năng của cà phê Arabica từ vùng Tây Bắc – đặc biệt là các dòng Honey Process Coffee và Natural Process Specialty Coffee. Những sản phẩm này đã chinh phục được người tiêu dùng tại EU, Hoa Kỳ và nhiều thị trường cao cấp khác nhờ hương vị độc đáo và chất lượng vượt trội.

“Cà phê đặc sản không chỉ giúp nâng giá trị mà còn tạo nên câu chuyện văn hóa, chạm đến nhu cầu của người tiêu dùng hiện đại”, ông Thông chia sẻ.

Doanh nghiệp chuyển mình: Chế biến sâu, minh bạch và trách nhiệm

Không chỉ dừng lại ở cà phê thô, các doanh nghiệp đang đầu tư mạnh vào chế biến sâu – xu hướng giúp mở rộng thị trường và giữ chân người tiêu dùng. Công ty TNHH Vĩnh Hiệp (Gia Lai) là một ví dụ tiêu biểu, với kim ngạch xuất khẩu tăng tới 48% trong 6 tháng đầu năm. Sản phẩm chủ lực là cà phê hòa tan và rang xay phục vụ thị trường EU.

Ông Thái Như Hiệp, Giám đốc công ty, cho biết:

“Sự thành công đến từ việc đáp ứng được tiêu chuẩn cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc, trách nhiệm xã hội và môi trường – những yếu tố ngày càng được người tiêu dùng châu Âu ưu tiên.”

EU tiếp tục là thị trường chủ lực cho ngành cà phê Việt Nam. Tuy nhiên, sự dịch chuyển mạnh mẽ sang tiêu dùng xanh, tiêu chuẩn lao động, môi trường và minh bạch chuỗi cung ứng đang đặt ra thách thức lớn.

Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, khuyến nghị:

“Doanh nghiệp cần chuyển trọng tâm sang sản phẩm khác biệt – như cà phê đặc sản, chế biến sâu, có chứng nhận quốc tế. Đây là con đường giúp duy trì và mở rộng thị phần.”

Theo đó, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và tuân thủ EUDR (Quy định không gây mất rừng của EU) sẽ là điều kiện bắt buộc trong tương lai gần, dù đã được gia hạn thực thi đến năm 2025–2026 tùy quy mô doanh nghiệp.

Tái canh và chiến lược vùng nguyên liệu

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, diện tích cà phê hiện đã vượt 710.000 ha – vượt quy hoạch. Định hướng đến năm 2030 là giảm xuống còn 610.000–640.000 ha, tập trung tái canh giống chất lượng cao thay vì mở rộng diện tích. Cà phê đặc sản dự kiến đạt 11.500 ha vào năm 2025, tăng lên 19.000 ha vào năm 2030.

Ngoài ra, các biện pháp ứng phó biến đổi khí hậu như sử dụng giống chịu hạn, tưới nhỏ giọt, nông nghiệp tái sinh và số hóa dữ liệu vùng trồng đang được triển khai tại các huyện trọng điểm như Krông Năng, Cư M’gar (Đắk Lắk), Di Linh (Lâm Đồng).

Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Vicofa, khẳng định:

“Chiến lược mới không chỉ tập trung vào sản lượng mà ưu tiên phát triển bền vững, gia tăng tỷ trọng chế biến sâu từ 10% hiện nay lên 25–30% trong vài năm tới.”

Sự thay đổi trong cách làm, tư duy và tiêu chuẩn hóa đang giúp cà phê Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn. Ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, nhận định:

“Người dân và doanh nghiệp đã chuyên nghiệp hơn trong cách tiếp cận thị trường. Cà phê đặc sản với giá trị cao chính là lời khẳng định về năng lực và bản sắc.”

Việc đăng ký và bảo hộ chỉ dẫn địa lý như “Cà phê Buôn Ma Thuột”, kết hợp với kể chuyện vùng nguyên liệu và quảng bá văn hóa cà phê phin sẽ là nền tảng để xây dựng thương hiệu quốc gia vững chắc.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ngành cà phê đang cùng các doanh nghiệp xây dựng chiến lược phát triển tổng thể: từ giống cây, công nghệ sản xuất, truy xuất nguồn gốc đến xúc tiến thương mại có chiều sâu. Tất cả nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa cà phê Việt Nam đạt doanh thu 20 tỷ USD/năm trong tương lai gần.

Cà phê Việt giờ đây không chỉ là nông sản chủ lực mà còn đang trở thành biểu tượng của sự bền vững, đổi mới và hội nhập toàn cầu.