Động lực mới cho phát triển kinh tế vùng từ sáp nhập ba tỉnh Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ

Tâm điểm của cuộc làm việc là định hướng phát triển kinh tế vùng gắn với việc sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh theo hướng tinh gọn, hiệu quả và bền vững.

Hướng đến một cực tăng trưởng mới liên vùng

Đề án sáp nhập ba tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông đang tạo ra kỳ vọng lớn về hình thành một cực tăng trưởng mới ở khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Với diện tích hơn 24.000 km² và dân số trên 3,3 triệu người, tỉnh mới nếu được thành lập sẽ là một trong những đơn vị hành chính có quy mô lớn nhất cả nước, hội tụ cả tiềm năng nông nghiệp, du lịch, năng lượng tái tạo và logistics.

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhận định: "Việc sáp nhập không chỉ là việc tổ chức lại bộ máy mà còn là cơ hội để cấu trúc lại không gian phát triển kinh tế theo hướng đồng bộ, liên kết vùng chặt chẽ, khai thác hiệu quả lợi thế của từng địa phương."

Việc kết nối Bình Thuận – cửa ngõ duyên hải Nam Trung Bộ, Đắk Nông – vùng giàu tiềm năng khoáng sản và năng lượng, cùng Lâm Đồng – trung tâm du lịch sinh thái, sẽ mở ra không gian phát triển rộng hơn cho các ngành kinh tế mũi nhọn của vùng.

Một trong những nội dung được thảo luận sâu tại buổi làm việc là nhu cầu đầu tư hạ tầng giao thông kết nối ba tỉnh. Dự kiến trong giai đoạn 2026–2030, Chính phủ sẽ bố trí nguồn vốn trung ương để đầu tư tuyến đường động lực nối Gia Nghĩa (Đắk Nông) – Bảo Lâm (Lâm Đồng), cùng với việc đề xuất bổ sung quy hoạch tuyến cao tốc Đắk Nông – Lâm Đồng – Bình Thuận.

Theo đại diện tỉnh Lâm Đồng, tuyến cao tốc này không chỉ kết nối ba trung tâm hành chính của vùng mà còn thúc đẩy luồng vận chuyển hàng hóa, nông sản, vật liệu và du lịch giữa Tây Nguyên và các cảng biển lớn như Vĩnh Tân, Phan Thiết. Đây sẽ là đòn bẩy tạo ra các cụm công nghiệp, logistics, trung tâm chế biến sâu – một phần không thể thiếu trong cấu trúc nền kinh tế hiện đại.

Cải cách thể chế để nâng hiệu quả quản trị kinh tế

Một điểm đáng chú ý khác là việc thiết lập mô hình chính quyền địa phương hai cấp sau sáp nhập, kỳ vọng sẽ giúp tinh giản bộ máy, tăng hiệu lực điều hành, giảm trùng lắp và tối ưu chi ngân sách thường xuyên. Đây là điều kiện quan trọng để chuyển dịch tỷ trọng chi tiêu công sang đầu tư phát triển, đặc biệt trong hạ tầng và đổi mới sáng tạo.

Phó Thủ tướng lưu ý: “Phải coi việc tổ chức lại bộ máy là cơ hội để nâng cao chất lượng cán bộ, hiệu quả quản lý kinh tế địa phương. Mỗi đơn vị hành chính mới cần đặt mục tiêu phát triển kinh tế tư nhân, thu hút FDI và tăng tỷ trọng kinh tế số lên hàng đầu.”

Các địa phương cũng kiến nghị Chính phủ sớm ban hành khung pháp lý riêng cho tỉnh sau sáp nhập, đặc biệt trong vấn đề quy hoạch vùng, phân bổ ngân sách và cơ chế điều phối phát triển vùng. Đây là điểm nghẽn thường gặp trong các mô hình liên kết vùng hiện nay.

Ngoài ra, nhiều kiến nghị về phân cấp mạnh hơn cho địa phương trong lựa chọn dự án đầu tư công, phê duyệt quy hoạch chi tiết các khu công nghiệp, đô thị mới và khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cũng được đặt ra.

Kỳ vọng vào mô hình tỉnh mới đa trung tâm

Dưới góc nhìn kinh tế, mô hình tỉnh mới có khả năng vận hành đa trung tâm – với Đà Lạt là trung tâm hành chính, Phan Thiết là trung tâm du lịch – cảng biển, còn Gia Nghĩa có thể phát triển thành trung tâm năng lượng – khoáng sản. Đây là cách thiết kế không gian phát triển kinh tế mở, tránh sự tập trung quá mức và tạo điều kiện phân bố nguồn lực công bằng giữa các vùng.

Buổi làm việc kết thúc với sự thống nhất cao giữa các địa phương và lãnh đạo Chính phủ về mục tiêu chung: thúc đẩy liên kết vùng không chỉ về mặt hành chính mà còn thực chất trong dòng vốn, nhân lực và hạ tầng. Đây là tiền đề để hình thành các chuỗi giá trị mới, doanh nghiệp được hưởng lợi từ quy mô lớn, chính sách đồng bộ và thị trường rộng mở.