Tỷ giá chịu áp lực kép: Cầu trả nợ tăng, tâm lý găm giữ ngoại tệ quay lại

Tỷ giá quốc tế hạ nhưng trong nước lại tăng

Chỉ số USD Index đầu tháng 6/2025 dao động quanh mốc 99 điểm – mức thấp nhất kể từ đầu năm, tương ứng mức giảm hơn 10%. Tuy nhiên, trái với xu hướng quốc tế, trong nước, giá USD vẫn tiếp tục leo thang. Tỷ giá trung tâm lần đầu vượt mốc 25.000 VND/USD, còn giá bán USD tại nhiều ngân hàng thương mại liên tục tiệm cận mức trần quy định.

Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân chính khiến tỷ giá nội địa chưa hạ nhiệt là nhu cầu ngoại tệ để trả nợ nước ngoài đang tăng nhanh chóng.

Tính đến cuối tháng 5/2025, Kho bạc Nhà nước đã tổ chức 9 đợt chào mua ngoại tệ với tổng quy mô gần 1,6 tỷ USD, cao hơn tổng lượng mua của cả năm 2023 (1,2 tỷ USD). Với đà này, nhiều khả năng lượng ngoại tệ phục vụ trả nợ của Chính phủ trong năm nay sẽ tiếp tục tăng, gây áp lực lên cung cầu thị trường.

Nếu như giai đoạn 2015–2020, Chính phủ tăng vay ròng để phục vụ đầu tư phát triển, thì từ năm 2021 đến nay, chủ trương chuyển sang trả nợ ròng được đẩy mạnh. Nợ nước ngoài của Chính phủ đã giảm từ mức 47,9% GDP (2020) xuống còn 31,8% (cuối 2024).

Ước tính trong 5 năm gần đây, trung bình mỗi năm Chính phủ cần chi từ 2–3 tỷ USD để trả nợ nước ngoài. Không chỉ khu vực công, khối doanh nghiệp tư nhân cũng đang giảm vay nước ngoài do biến động tỷ giá và chi phí vay cao, đồng nghĩa áp lực ngoại tệ không giảm mà còn tăng.

Tâm lý thị trường: Nỗi lo lạm phát và tích trữ USD quay trở lại

Bên cạnh yếu tố cung cầu thực tế, tỷ giá trong nước còn chịu tác động lớn từ tâm lý thị trường. Theo TS. Cấn Văn Lực, USD vẫn giữ vai trò là tài sản trú ẩn an toàn trong bối cảnh thế giới đầy rủi ro và biến động. Vì vậy, dù USD suy yếu trên thế giới, nhưng tại Việt Nam, nhu cầu nắm giữ USD từ người dân, doanh nghiệp vẫn cao.

Hiện tượng “găm giữ” USD đang quay lại. Bên cạnh đó, chênh lệch lãi suất giữa VND và USD tiếp tục ở mức âm khiến các nhà đầu tư quốc tế cân nhắc rút vốn, hoặc chuyển hướng dòng tiền sang các thị trường có lãi suất tốt hơn, ổn định hơn về tỷ giá.

Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất cho vay VND qua đêm chỉ ở mức 2,8%, trong khi lãi suất USD tại Mỹ vẫn duy trì trên 4%. Mức chênh lệch âm này khiến nhiều ngân hàng trong nước tận dụng cơ hội mua USD giao ngay, bán kỳ hạn để hưởng chênh lệch, vô hình trung đẩy cầu ngoại tệ tăng thêm.

Theo ông Trần Ngọc Báu, CEO Wigroup, trong bối cảnh áp lực tỷ giá kéo dài từ tháng 4 đến nay, khả năng cao Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã phải can thiệp bằng cách bán USD ra thị trường. Tuy nhiên, dư địa can thiệp hiện đang bị thu hẹp, khi dự trữ ngoại hối ước chỉ còn khoảng 77 tỷ USD, thấp hơn ngưỡng an toàn theo khuyến nghị của IMF (tối thiểu tương đương 3 tháng nhập khẩu, khoảng 100 tỷ USD).

Chuyên gia này nhận định, tỷ giá VND/USD có thể tiếp tục tăng trong những tháng tới nhưng theo hướng “leo thang từ từ”, thay vì biến động đột ngột, bởi bản chất của áp lực lần này là nội tại cấu trúc kinh tế: nghĩa vụ trả nợ đến hạn, chênh lệch lãi suất, tâm lý thị trường… chứ không phải do thiếu hụt cán cân thương mại hay dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) sụt giảm.

Chính sách điều hành: Cân bằng giữa tỷ giá và tăng trưởng

Trong bối cảnh đó, Ngân hàng Nhà nước đứng trước bài toán khó: vừa phải kiểm soát tỷ giá để ổn định kinh tế vĩ mô, vừa không được để lãi suất tăng trở lại nhằm hỗ trợ phục hồi tăng trưởng. Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo rõ: không tăng lãi suất cho vay, ưu tiên thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng.

Tuy nhiên, nếu tỷ giá tiếp tục leo thang, áp lực giữ mặt bằng lãi suất thấp sẽ ngày càng lớn, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, chính sách tiền tệ các nước lớn chưa đồng thuận theo hướng nới lỏng, và Việt Nam cần giữ chân dòng vốn nước ngoài.

Theo TS. Cấn Văn Lực, tỷ giá VND/USD có thể tăng khoảng 3% trong năm nay – nằm trong biên độ cho phép và vẫn trong tầm kiểm soát của NHNN. Tuy nhiên, điều đó chỉ xảy ra nếu chính sách tài khóa – tiền tệ phối hợp nhịp nhàng, đồng thời các giải pháp huy động nguồn ngoại tệ (xuất khẩu, FDI, kiều hối, trái phiếu quốc tế…) được đẩy mạnh.

Trong bối cảnh thị trường quốc tế biến động mạnh, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vẫn kiên định mục tiêu điều hành tỷ giá theo hướng linh hoạt, có kiểm soát, phù hợp cung – cầu ngoại tệ và cân đối vĩ mô.

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú khẳng định, NHNN sử dụng đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ để bình ổn thị trường, trong đó có biện pháp can thiệp ngoại hối khi cần thiết nhằm tránh gây sốc tỷ giá. Chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cũng đánh giá, việc điều hành tỷ giá theo cơ chế “thị trường có quản lý” đã giúp nền kinh tế hấp thụ tốt các cú sốc bên ngoài, đồng thời hỗ trợ mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định vĩ mô.

Chính sách tỷ giá linh hoạt này không chỉ tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, mà còn giữ ổn định tâm lý thị trường trong bối cảnh nhu cầu ngoại tệ trả nợ gia tăng và biến động địa chính trị tiếp diễn.