GFDI Đà Nẵng: Hơn 3.700 tỷ đồng và bài học đắt giá cho nhà đầu tư cá nhân

Vụ việc của GFDI không chỉ gây tổn thất lớn cho các nhà đầu tư mà còn đặt ra những bài học quan trọng về việc tăng cường giám sát, cảnh báo và hoàn thiện khung pháp lý nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư trong bối cảnh thị trường ngày càng phát triển.

Công ty GFDI được thành lập năm 2018 tại Đà Nẵng với vốn điều lệ 80 tỷ đồng, do ông Nguyễn Quang Hoàng làm Giám đốc, người đại diện pháp luật đồng thời là Chủ tịch Hội đồng thành viên, chủ sở hữu công ty.

Nhìn bề ngoài, GFDI thu hút nhà đầu tư bằng các chương trình huy động vốn cá nhân với hợp đồng vay tài sản, tạo dựng lòng tin bằng hình ảnh một công ty có nền tảng tài chính vững chắc và lãi suất hấp dẫn. Để đáp ứng yêu cầu thanh khoản cho các khoản vay, công ty này vận hành theo hình thức "lấy của người sau trả cho người trước".

Tuy nhiên, đây là mô hình không có nền tảng tài chính bền vững, tương tự như mô hình "Ponzi" đã gây ra không ít vụ sụp đổ tài chính lớn trên toàn thế giới. Khi dòng vốn mới cạn kiệt, công ty lập tức rơi vào khủng hoảng tài chính. Đến tháng 11/2023, GFDI bắt đầu thua lỗ nghiêm trọng và đến đầu tháng 11/2024, GFDI chính thức mất khả năng thanh toán, để lại khoản nợ khổng lồ hơn 3.700 tỷ đồng và 7.541 nhà đầu tư lâm vào cảnh “trắng tay”.

Trước sự thu hút của lợi nhuận khủng với mức lãi suất cam kết 30 -50% mỗi năm, nhiều nhà đầu tư trong đó có cả những gia đình dồn toàn bộ tài sản và đã trở thành nạn nhân của “bẫy lãi suất cao”. Vụ việc tại GFDI Đà Nẵng đặt ra nhu cầu cấp bách về việc tăng cường giám sát, cảnh báo và quản lý chặt chẽ đối với các mô hình đầu tư tương tự.

Theo Luật sư Nguyễn Anh Tuấn, Công ty Luật ATG, Đoàn Luật sư TP. Đà Nẵng, có một số bài học quan trọng mà thị trường tài chính cần rút ra từ vụ GFDI là: Cần tăng cường giám sát đối với công ty huy động vốn. Nhiều công ty hiện nay vận hành mô hình “lấy của người sau trả cho người trước” – mô hình biến tướng của “Ponzi” nổi tiếng với rủi ro cao và khả năng gây thiệt hại nghiêm trọng cho nhà đầu tư.

Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài chính phải tuân thủ quy định quản lý tài chính chặt chẽ. Tuy nhiên, các công ty như GFDI dễ dàng lách luật bằng cách ký hợp đồng vay tài sản để tránh sự giám sát và quy định nghiêm ngặt như các tổ chức tài chính chính thức. Việc này đặt ra nhu cầu cấp bách về một hệ thống giám sát chặt chẽ đối với các công ty huy động vốn để ngăn ngừa tình trạng sử dụng mô hình không bền vững, đồng thời tăng cường tiêu chuẩn an toàn trong hoạt động tài chính.

Đối với các mô hình đầu tư với mức lãi suất cao, nhu cầu cấp thiết đặt ra là phải xây dựng một hệ thống cảnh báo sớm để giúp nhà đầu tư nhận diện và đánh giá rủi ro tiềm ẩn. Trong bối cảnh hiện nay, Luật Bảo vệ Người tiêu dùng 2010 đã nhấn mạnh quyền của người tiêu dùng trong việc được cung cấp đầy đủ và minh bạch các thông tin cần thiết trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều nhà đầu tư vẫn dễ dàng bị thu hút bởi các lời hứa hẹn lợi nhuận cao mà không nhận thức đầy đủ về những rủi ro tài chính có thể xảy ra.

Do đó, việc thiết lập một hệ thống cảnh báo công khai từ cơ quan chức năng là vô cùng quan trọng. Hệ thống này không chỉ giúp nhà đầu tư nhanh chóng nhận diện các dấu hiệu rủi ro mà còn cung cấp kiến thức và hiểu biết về các mô hình đầu tư lãi suất cao đang tiềm ẩn nguy cơ. Thông qua việc thường xuyên cập nhật, cảnh báo và phân tích công khai các trường hợp cụ thể, hệ thống sẽ hỗ trợ nhà đầu tư nhận diện sớm các yếu tố bất thường, như mức lãi suất không thực tế, quy mô hoạt động vượt quá khả năng kiểm soát, hoặc những dấu hiệu hoạt động mờ ám.

Ngoài ra, hệ thống cảnh báo sớm cần được tích hợp với công tác giáo dục tài chính, phổ biến kiến thức cho người dân về cách đánh giá và phân tích rủi ro đầu tư. Điều này giúp họ có cái nhìn thực tế hơn về lợi nhuận và rủi ro, tránh bị cuốn theo những lời quảng cáo hấp dẫn mà quên đi nguyên tắc an toàn tài chính. Cơ quan chức năng cũng nên phối hợp với các tổ chức tài chính để cung cấp thông tin trung thực, đa chiều và dễ hiểu về các mô hình đầu tư, giúp nhà đầu tư nắm bắt thông tin một cách chính xác và khách quan.

Hệ thống cảnh báo sớm từ cơ quan chức năng không chỉ là một công cụ bảo vệ nhà đầu tư khỏi các thiệt hại tài chính, mà còn góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm và kiến thức của cộng đồng trong việc tham gia vào các hoạt động đầu tư. Qua đó, xây dựng một môi trường đầu tư minh bạch, an toàn và bền vững, góp phần hạn chế những hệ lụy không đáng có cho xã hội.

Bên cạnh đó, khung pháp lý cần được hoàn thiện và điều chỉnh linh hoạt hơn để ngăn chặn kịp thời các mô hình biến tướng trong việc huy động vốn từ cá nhân. Điều 463 Bộ Luật Dân sự 2015 hiện đã quy định các quyền và nghĩa vụ đối với hợp đồng vay tài sản, tuy nhiên, quy định này chưa đáp ứng đủ để xử lý những biến tướng phức tạp từ các công ty huy động vốn, điển hình là các công ty như GFDI.

Để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và duy trì sự ổn định, minh bạch cho thị trường, việc xây dựng một khung pháp lý mới, chặt chẽ hơn là điều kiện tiên quyết. Khung pháp lý này cần bổ sung các yêu cầu nghiêm ngặt về minh bạch tài chính, giúp nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình hoạt động và các rủi ro tiềm ẩn của các công ty huy động vốn. Bên cạnh đó, cần thiết lập các quy định cụ thể về quản lý và kiểm soát rủi ro, bảo đảm rằng hoạt động huy động vốn không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn bảo vệ sự an toàn của nhà đầu tư.

Cùng với đó, cần chú trọng xây dựng cơ chế giám sát và xử lý nghiêm minh với các vi phạm, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh và bền vững. Việc thiết lập khung pháp lý hoàn chỉnh không chỉ bảo vệ lợi ích nhà đầu tư mà còn giúp các doanh nghiệp hoạt động đúng quy chuẩn, hạn chế rủi ro tiêu cực cho nền kinh tế và xã hội.

Vụ vỡ nợ của GFDI Đà Nẵng là một bài học đắt giá, yêu cầu sự cần thiết của hệ thống giám sát chặt chẽ và các biện pháp cảnh báo rõ ràng để bảo vệ nhà đầu tư cá nhân khỏi các rủi ro tiềm ẩn. Để thị trường tài chính phát triển bền vững, việc tăng cường giám sát, hoàn thiện khung pháp lý và xây dựng hệ thống cảnh báo là điều không thể thiếu. Chỉ khi có các biện pháp quản lý nghiêm ngặt, thị trường đầu tư mới có thể trở thành một môi trường đáng tin cậy, an toàn cho nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam.