Đề xuất một đầu số cấp cứu quốc gia thay cho 113, 114, 115

Bộ Y tế và Bộ Công an mới đây đã thống nhất đề xuất xây dựng tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện, sử dụng một đầu số duy nhất thay thế cho các số khẩn cấp rời rạc hiện nay như 113, 114, 115. Đây được xem là bước đột phá để đồng bộ hóa mạng lưới cấp cứu, rút ngắn thời gian phản ứng, cứu sống thêm nhiều người.

TS.BS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), cho biết dự thảo Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 đang được lấy ý kiến. Đề án nhấn mạnh cấp cứu ngoại viện không chỉ giúp bệnh nhân duy trì chức năng sống trước khi đến bệnh viện, mà còn giảm tỷ lệ tử vong, hạn chế biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp và giảm tải cho tuyến trên.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia có hệ thống cấp cứu ngoại viện hoàn chỉnh như Mỹ, Đức, Nhật Bản ghi nhận tỷ lệ tử vong do chấn thương giảm 20-40%. Đây là minh chứng rõ ràng về hiệu quả khi đầu tư cho tuyến cấp cứu tiền viện.

Tại Việt Nam, hành lang pháp lý về cấp cứu ngoại viện đang từng bước hoàn thiện với Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 và Nghị định 96/2023/NĐ-CP quy định cụ thể về tổ chức, cấp phép, nhân lực, kinh phí cho hoạt động này. Một số địa phương đã thành lập Trung tâm Cấp cứu 115 độc lập hoặc giao bệnh viện đa khoa tỉnh điều phối; Hà Nội và TP.HCM đã triển khai trạm vệ tinh, tổ phản ứng nhanh, mỗi năm vận chuyển hàng chục nghìn ca bệnh, cứu sống hàng trăm trường hợp ngừng tim ngoài bệnh viện.

Tuy nhiên, hệ thống cấp cứu ngoại viện vẫn tồn tại nhiều bất cập: chưa có chiến lược quốc gia thống nhất, cơ chế tài chính rõ ràng, bảo hiểm y tế chưa chi trả; mạng lưới điều phối còn phân mảnh theo từng ngành, chưa kết nối toàn quốc; tổng đài 115 chưa có khả năng phân loại tình trạng bệnh nhân ngay khi tiếp nhận cuộc gọi.

Nhân lực thiếu hụt, 80% chưa được đào tạo chuẩn hóa, chế độ đãi ngộ chưa hấp dẫn; trang thiết bị chưa đạt chuẩn quốc tế, tỷ lệ xe cứu thương chỉ 0,2/100.000 dân, thấp hơn nhiều so với khu vực. Thời gian phản ứng trung bình cao hơn chuẩn quốc tế (≤8 phút ở đô thị, ≤15 phút ở nông thôn).

Trong bối cảnh dân số vượt 100 triệu, già hóa nhanh, ca bệnh tim mạch, đột quỵ tăng 15% mỗi năm, cùng thách thức thiên tai, biến đổi khí hậu, Bộ Y tế đang xây dựng Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 nhằm hoàn thiện mạng lưới, chuẩn hóa đào tạo nhân lực, ứng dụng công nghệ thông tin và số hóa điều phối, hướng tới một hệ thống đồng bộ, hiện đại, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống khẩn cấp. 100% tỉnh, thành kiện toàn hệ thống cấp cứu ngoại viện, phương tiện đạt chuẩn quốc tế.

Thành lập tổng đài cấp cứu quốc gia, hợp nhất 113, 114, 115 thành một đầu số duy nhất, hoạt động 24/7, kết nối trực tuyến với y tế, công an, PCCC, cứu hộ cứu nạn.

Đào tạo ít nhất 2 triệu người dân về sơ cấp cứu; mở mã ngành đào tạo cấp cứu viên ngoại viện, chuẩn hóa chương trình ở bậc cao đẳng, đại học, sau đại học. Đầu tư các trung tâm điều phối cấp tỉnh, trạm vệ tinh, phương tiện đa dạng từ xe cứu thương, mô tô cấp cứu, xe địa hình đến xuồng, tàu cao tốc. Hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế tài chính, kết hợp ngân sách, bảo hiểm y tế và xã hội hóa.

Một điểm mới đáng chú ý là Bộ Y tế và Bộ Công an đề xuất xây dựng tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số duy nhất, thay thế cho các số khẩn cấp hiện nay như 113, 114, 115. Tổng đài sẽ hoạt động 24/7, kết nối trực tuyến với lực lượng y tế, công an, phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn. Công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn sẽ được ứng dụng để định vị, phân loại cuộc gọi theo mức độ khẩn cấp, lưu trữ và phân tích dữ liệu phục vụ dự báo nhu cầu.

Theo lộ trình, giai đoạn 2025-2027 đề án sẽ thí điểm tại 6 địa phương: Bắc Ninh, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Khánh Hòa và An Giang; từ 2027-2030 triển khai trên toàn quốc.

Việc hợp nhất 113, 114, 115 thành một đầu số cấp cứu quốc gia không chỉ giúp người dân dễ nhớ, dễ gọi, mà còn rút ngắn đáng kể thời gian phản ứng. Đây là một trong những bước đi quan trọng để Việt Nam xây dựng hệ thống cấp cứu ngoại viện hiện đại, đồng bộ, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống khẩn cấp, từ tai nạn giao thông đến thảm họa thiên tai, bảo vệ tốt hơn sức khỏe cộng đồng.