Đây là một trong nhiều nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung quan trọng tại dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) mà Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã trình Quốc hội dự án Luật Điện lực (sửa đổi) theo ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ. Trong tờ trình, Bộ Công Thương nhấn mạnh rằng sau gần 20 năm thi hành Luật Điện lực 2004, vẫn tồn tại một số hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, vì vậy cần sửa đổi, bổ sung luật để đảm bảo đồng bộ với các văn bản pháp luật liên quan.
Lộ trình phát triển điện hạt nhân
Một trong những điểm nổi bật của dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) là đề xuất phát triển điện hạt nhân, trong đó Nhà nước sẽ giữ độc quyền đầu tư và xây dựng các nhà máy điện hạt nhân. Điều này được coi là quan trọng đối với an ninh quốc gia, và việc xây dựng, vận hành, cùng như chấm dứt hoạt động của các nhà máy điện hạt nhân phải tuân theo các quy định của Luật Năng lượng nguyên tử và các quy định liên quan khác. Chính phủ cũng yêu cầu việc áp dụng công nghệ hiện đại, đã được kiểm chứng để đảm bảo an toàn cao nhất cho các dự án điện hạt nhân.
Dự thảo Luật còn đề xuất tùy thuộc vào tình hình kinh tế - xã hội của từng giai đoạn, Thủ tướng sẽ ban hành cơ chế đặc thù để triển khai các dự án điện hạt nhân. Quy hoạch phát triển điện hạt nhân sẽ được lồng ghép vào quy hoạch điện lực quốc gia, nhằm đảm bảo an ninh cung cấp điện.
Ngoài điện hạt nhân, Nhà nước cũng sẽ độc quyền đầu tư vào các nhà máy thủy điện đa mục tiêu, lưới điện từ cấp điện áp 220 kV trở lên và các nguồn điện khẩn cấp. Nhà nước sẽ tiếp tục vận hành lưới truyền tải điện, ngoại trừ những lưới điện do tư nhân đầu tư xây dựng.
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường khi thẩm tra dự thảo Luật đã nêu ra một số vấn đề cần lưu ý. Cụ thể, Ủy ban đề nghị Bộ Công Thương cần báo cáo thêm lên các cấp có thẩm quyền để xem xét và quyết định về chính sách phát triển điện hạt nhân, cũng như điều chỉnh các nội dung trong dự thảo cho phù hợp với quy định của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Ban hành Văn bản quy phạm pháp luật.
Một số ý kiến cũng đề xuất rà soát kỹ lưỡng các lĩnh vực mà Nhà nước độc quyền đầu tư, nhằm đảm bảo chỉ tập trung vào những lĩnh vực cần thiết để đảm bảo an ninh năng lượng. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho xã hội hóa đầu tư, thu hút thêm các nhà đầu tư ngoài nhà nước để giảm bớt gánh nặng đầu tư công, nâng cao hiệu quả quản lý.
Một điểm đáng chú ý khác trong dự thảo là việc điều chỉnh giá điện theo cơ chế thị trường, có sự điều tiết của Nhà nước nhằm khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm. Cơ cấu giá điện cũng được điều chỉnh lại, giảm dần và tiến tới loại bỏ các hình thức bù chéo giữa các nhóm khách hàng và vùng miền, nhằm hướng tới tính minh bạch, công bằng.
Ưu tiên phát triển hệ thống trạm sạc điện
Dự thảo Luật cũng ưu tiên phát triển hệ thống trạm sạc điện cho phương tiện giao thông xanh, đảm bảo giá điện công khai, minh bạch và không phân biệt đối xử giữa các đơn vị cung cấp điện.
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đồng ý với các chính sách phát triển điện lực nhưng đề nghị làm rõ thêm một số nội dung như cơ chế xóa bỏ bù chéo, đảm bảo tính khả thi trong thực hiện các quy định mới. Ngoài ra, cần bổ sung các chính sách liên quan đến bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển nguồn nhân lực cho ngành điện lực.
Ủy ban cũng đề nghị tách bạch rõ ràng các khoản chi hỗ trợ đối tượng chính sách và vùng sâu, vùng xa trong giá điện, với lộ trình dài hạn để chuyển chi phí này sang ngân sách nhà nước hoặc các nguồn tài chính khác phù hợp với quy định pháp luật.
Cuối cùng, cơ quan thẩm tra cũng khuyến nghị điều chỉnh các chính sách liên quan đến việc phát triển nguồn điện năng lượng tái tạo, tích hợp hệ thống pin lưu trữ, nhằm thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh và phát triển bền vững.