Đề xuất thành lập Tòa chuyên trách về phá sản, sở hữu trí tuệ

Về mô hình tổ chức Tòa án nhân dân, Chánh án Lê Minh Trí cho biết, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân cấp huyện; thành lập Tòa án nhân dân khu vực; chuyển các Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong Tòa án nhân dân khu vực.

Theo Chánh án, hệ thống Tòa án hiện nay đang được tổ chức theo mô hình 4 cấp. Trong đó, các Tòa cấp cao là cấp trung gian trong quá trình xem xét, giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm; các Tòa cấp huyện hiện được tổ chức tương ứng với đơn vị hành chính cấp huyện.

Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân để thực hiện chủ trương của Đảng về không tổ chức cấp trung gian, không tổ chức cấp huyện là cấp thiết nhằm tạo lập hành lang pháp lý để các Tòa án đi vào hoạt động theo mô hình mới, bảo đảm tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Tổ chức 3 Tòa phá sản tại 3 tòa khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM

Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân là đề xuất tổ chức lại hệ thống Tòa án cấp huyện. Cụ thể, các Tòa án nhân dân cấp huyện (gồm huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương) sẽ được cơ cấu lại thành các Tòa án khu vực.

Theo cơ cấu tổ chức mới, mỗi Tòa án khu vực sẽ bao gồm các Tòa chuyên trách, gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên. Bên cạnh đó, một số Tòa án khu vực còn có thêm Tòa Phá sản và Tòa Sở hữu trí tuệ. Phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa chuyên trách này sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định.

Tòa án nhân dân tối cao dự kiến thành lập 3 Tòa Phá sản đặt tại các Tòa án khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh; đồng thời thành lập 2 Tòa Sở hữu trí tuệ tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh – những địa phương được xem là trung tâm kinh tế, tài chính lớn nhất cả nước.

Theo Tòa án nhân dân tối cao, việc tổ chức các Tòa chuyên trách về phá sản và sở hữu trí tuệ tại các khu vực đô thị lớn là cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu xử lý ngày càng nhiều các loại hình tranh chấp kinh tế, thương mại và sở hữu trí tuệ. Việc này được khẳng định sẽ không làm phát sinh thêm đầu mối tổ chức, không tăng biên chế hay yêu cầu mở rộng trụ sở làm việc.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đồng tình với đề xuất của cơ quan soạn thảo về việc thành lập các Tòa Kinh tế tại Tòa án khu vực, cũng như các Tòa Phá sản và Tòa Sở hữu trí tuệ tại những địa phương có quy mô hoạt động kinh tế lớn. Việc tổ chức các đơn vị chuyên môn này là phù hợp với thực tiễn hội nhập, khi các loại tranh chấp trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại và sở hữu trí tuệ ngày càng gia tăng, mang tính chất phức tạp và đòi hỏi đội ngũ cán bộ xét xử có trình độ chuyên môn sâu.

Tuy nhiên, vẫn có ý kiến đề nghị làm rõ hơn các tiêu chí, điều kiện cụ thể để thành lập các Tòa chuyên trách nói trên, nhằm bảo đảm tính thống nhất và tránh cục bộ trong tổ chức bộ máy.

Đáng chú ý, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét các quy định liên quan đến điều kiện nộp đơn đề nghị giám đốc thẩm, căn cứ để kháng nghị, nhằm hạn chế tình trạng lạm dụng thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm như một hình thức khiếu nại kéo dài, không có điểm dừng, làm tăng áp lực giải quyết lên Tòa án nhân dân tối cao.

Bên cạnh đó, Ủy ban cũng cho rằng việc tăng số lượng Thẩm phán tại Tòa án nhân dân tối cao là cần thiết, để bảo đảm có đủ nguồn lực nhân sự phục vụ công tác xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm, qua đó nâng cao chất lượng và bảo đảm tiến độ giải quyết vụ án theo đúng quy định pháp luật.