Đổi mới sáng tạo – “chìa khóa” để Việt Nam bứt phá trong cuộc đua công nghệ toàn cầu

Lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo

Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: Mặc dù hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam đã đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận, song do xuất phát điểm muộn, hệ sinh thái này vẫn còn khoảng cách so với khu vực và thế giới, chưa tương xứng với tiềm năng, trí tuệ và năng lực của con người Việt Nam.

Từ thực tiễn đó, người đứng đầu Chính phủ đặt ra hàng loạt bài toán chiến lược cần lời giải thỏa đáng. Trước hết là làm thế nào để tăng cường liên kết hiệu quả giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI, qua đó giúp doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng tầm giá trị sản phẩm và thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế. Cùng với đó là yêu cầu đẩy nhanh thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học – một khâu then chốt nhưng còn nhiều điểm nghẽn hiện nay.

Ở tầm nhìn dài hạn, Thủ tướng đặc biệt lưu ý việc Việt Nam tham gia các lĩnh vực công nghệ chiến lược như công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh chuỗi giá trị toàn cầu đã được định hình bởi các tập đoàn và cường quốc công nghệ. Câu hỏi đặt ra là Việt Nam sẽ đứng ở vị trí nào, tập trung vào khâu nào trong chuỗi giá trị, ưu tiên phát triển chiều sâu công nghệ lõi hay mở rộng hệ sinh thái, đồng thời làm thế nào để nhanh chóng hình thành cơ sở dữ liệu lớn, phát triển thị trường dữ liệu và làm chủ các sản phẩm AI, học máy “Make in Vietnam”.

Không chỉ dừng ở tăng trưởng kinh tế, Thủ tướng cũng nhấn mạnh vai trò của trí tuệ nhân tạo trong giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường như phòng, chống thiên tai, giảm ùn tắc giao thông, kiểm soát ô nhiễm đô thị – những thách thức ngày càng lớn của quá trình phát triển.

Theo Thủ tướng, đổi mới sáng tạo không phải là khái niệm trừu tượng, mà là quá trình làm tốt hơn những gì đang có, đồng thời tạo ra giá trị mới, bền vững hơn. Với nền kinh tế, đó là đổi mới các động lực tăng trưởng truyền thống và khai thác hiệu quả các động lực mới; với doanh nghiệp, là phát huy lợi thế cốt lõi và xây dựng năng lực cạnh tranh dài hạn; còn với mỗi người dân, là không ngừng nâng cao năng lực để thích ứng và vươn lên trong bối cảnh chuyển đổi nhanh chóng.

Từ góc độ chính sách, Thủ tướng khẳng định phát triển năng lực công nghệ trong nước là con đường tất yếu để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng. Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo chính là nền tảng của tự chủ công nghệ, còn đổi mới sáng tạo toàn dân là chìa khóa để khai mở tiềm năng quốc gia.

Hướng tới quốc gia khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo

Về định hướng thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ mục tiêu chuyển mạnh từ đổi mới sáng tạo tự phát sang đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển nhanh và bền vững; từ ứng dụng, gia công sang nghiên cứu, làm chủ công nghệ; từ các hoạt động đơn lẻ sang hình thành hệ sinh thái đồng bộ; từ thị trường trong nước vươn ra khu vực và toàn cầu. Vai trò của Nhà nước cũng cần chuyển từ quản lý sang kiến tạo, xây dựng hành lang pháp lý thông thoáng cho thử nghiệm và đổi mới.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, trong đó Bộ Khoa học và Công nghệ giữ vai trò nòng cốt, khẩn trương hoàn thiện thể chế, tháo gỡ rào cản cho các mô hình kinh doanh và công nghệ mới; đầu tư hạ tầng công nghệ, trung tâm đổi mới sáng tạo, hạ tầng số dùng chung; đẩy mạnh chuyển đổi số để hướng tới nền hành chính không giấy tờ.

Đặc biệt, cần tạo đột phá trong tiếp cận vốn cho khởi nghiệp sáng tạo thông qua cơ chế bảo lãnh tín dụng, các quỹ đầu tư mạo hiểm đa dạng và sàn giao dịch chứng khoán dành cho startup. Song song với đó là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng cường liên kết “Nhà nước – Nhà trường – Nhà khoa học – Nhà đầu tư” để rút ngắn khoảng cách từ nghiên cứu đến thị trường.

Với cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư, Thủ tướng nhấn mạnh vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong đổi mới sáng tạo, khuyến khích doanh nghiệp chủ động đầu tư công nghệ, tham gia ươm tạo, tăng tốc startup và hình thành các doanh nghiệp dẫn dắt trong lĩnh vực công nghệ chiến lược. Người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, được kỳ vọng tiếp tục nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp, dám nghĩ, dám làm, coi thất bại là bài học để trưởng thành.

Thủ tướng khẳng định TECHFEST Việt Nam không chỉ là sự kiện thường niên mà cần được nâng tầm trở thành nền tảng kết nối khu vực và quốc tế, thu hút nguồn lực, tri thức và công nghệ toàn cầu. Với phương châm “Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp tiên phong, công tư đồng hành”, hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo quốc gia được kỳ vọng sẽ bứt phá mạnh mẽ, góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của cộng đồng công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo trong khu vực và thế giới.