Kinh tế Việt Nam nỗ lực phục hồi trong bối cảnh nhiều bất định

TS. Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng điều hành Viện Kinh tế Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh Vass

Phát biểu tại hội thảo, TS. Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng điều hành Viện Kinh tế Việt Nam cho biết, trong giai đoạn 2023-2024, tình hình kinh tế thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp, khó lường, tác động, ảnh hưởng đến hầu hết các quốc gia, khu vực trên phạm vi toàn cầu. Những “cơn gió ngược” từ kinh tế thế giới về xung đột chính trị, lạm phát và lãi suất tăng cao, nhu cầu tiêu dùng sụt giảm…đã gây những tác động bất lợi, khiến kinh tế Việt Nam giảm đà tăng trưởng một cách đáng kể, xuất nhập khẩu suy yếu, tình hình sản xuất kinh doanh trong nước gặp rất nhiều khó khăn, đơn hàng suy giảm hàng loạt, nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động, người lao động mất việc làm.

Trước bối cảnh có nhiều thách thức lớn này, công tác điều hành kinh tế vĩ mô trong năm 2023 đã đạt được những thành công đáng ghi nhận. Tăng trưởng kinh tế cả năm đạt 5,05%, dù thấp hơn mục tiêu đề ra nhưng vẫn cao hơn mức tăng trưởng bình quân của thế giới (3,1%) và cao mức bình quân trong khu vực ASEAN-5 (4,2%). Bên cạnh đó, nền tảng kinh tế vĩ mô được giữ ổn định, lạm phát thấp, tỷ giá biến động nhỏ, thu chi ngân sách ổn định, đầu tư nước ngoài tăng mạnh.

Tổng quan về kinh tế Việt Nam: Phục hồi và thách thức, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cho rằng, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, theo ông Thành, kinh tế Việt Nam có dấu hiệu phục hồi tích cực  hơn. Theo đó, tăng trưởng 2023 trong Quí I đạt 3.3%; 6 tháng là 3.7%; 9 tháng là 4.2%; cả năm là 5.1%. Dù Việt Nam thuộc “nhóm các nền kinh tế tăng trưởng nhanh trên thế giới” nhưng mức tăng trưởng vẫn thấp so mục tiêu 6.5% Quốc hội đề ra; thấp hơn mức trung bình năm 5.9% trong thập niên trước.

TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh. Ảnh Vass

Để đối mặt với những thách thức này, theo TS. Võ Trí Thành, Chính phủ Việt Nam cần duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, kích thích tiêu dùng, đầu tư phát triển hạ tầng, thu hút FDI chất lượng qua tận dụng việc nâng cấp quan hệ đối tác với Hoa Kỳ, Nhật Bản và tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp. Đồng thời, cải cách thể chế và sửa đổi khung pháp lý cũng cần tiếp tục để tạo nên phát triển bền vững, và là nền tảng cho các lĩnh vực mới như kinh tế số, kinh tế xanh. Ba nhóm giải pháp này sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc định hình hướng phát triển của nền kinh tế Việt Nam trong năm 2024.

Bên cạnh đó, TS. Võ Trí Thành nhấn mạnh và cho rằng phía trước còn nhiều khó khăn, thậm chí sóng bão, song chúng ta vẫn có lý do để tin vào một kết quả tích cực hơn trong phát triển kinh tế năm 2024. Quan trọng hơn, hy vọng Việt Nam tạo dựng được những nền tảng cơ bản tốt hơn, chất lượng hơn, cả về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực, để bứt phá phát triển trong giai đoạn tới.

Đồng quan điểm, TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, cần nhìn thẳng vào những thực chất của kinh tế Việt Nam. Phân tích sâu hơn, vị chuyên gia này thẳng thắn nói, chúng ta vẫn thường nói kinh tế Việt Nam nhưng là kinh tế Việt Nam nào, của các doanh nghiệp FDI hay của doanh nghiệp Việt. Bởi như TS Trần Đình Thiên nhìn nhận, kinh tế Việt Nam hiện có thể coi như nền kinh tế mà ông gọi là kinh tế “nhị nguyên” mà ở đó dường như doanh nghiệp Việt vẫn bị thờ ơ.

Về mặt tăng trưởng kinh tế Việt Nam đang có một nghịch lý thành công với việc GDP tăng trưởng cao nhưng lạm phát thấp, kinh tế vĩ mô ổn định nhưng thị trường, doanh nghiệp, ngân hàng vẫn đối diện nhiều rủi ro. Điểm đặc biệt ở đây là hiện tượng tiền không thể chuyển thành vốn khả dụng để đóng góp cho tăng trưởng.

Bởi vậy theo vị chuyên gia này, liên quan đến những nỗ lực tháo gỡ và động thái chính sách, TS Trần Đình Thiên cho rằng cần nhận thức một cách thực chất hơn mối quan hệ giữa tăng trưởng GDP và ổn định kinh tế vĩ mô ở Việt Nam. Cùng đó cần nỗ lực khai thông nền kinh tế trên ba tuyến: Hạ tầng giao thông, các kênh dẫn vốn, các cơ chế và thủ tục.