Luật Đầu tư (sửa đổi): Cắt mạnh điều kiện kinh doanh, chuyển sang hậu kiểm, tạo đột phá thu hút đầu tư

Luật Đầu tư sửa đổi đưa ra nhiều thay đổi mang tính đột phá, gồm cắt giảm sâu thủ tục tiền kiểm, thu hẹp đáng kể danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện; ưu tiên mạnh cho công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, kinh tế xanh; đồng thời tạo thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài khi cho phép thành lập doanh nghiệp trước, hoàn tất thủ tục đầu tư sau.

Những cải cách này được kỳ vọng mở rộng không gian tự do kinh doanh, thúc đẩy luồng vốn tư nhân trong và ngoài nước, tăng tốc triển khai dự án và bổ sung nguồn lực phát triển kinh tế – xã hội trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng mới.

Chuyển mạnh từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Chính phủ đã rà soát toàn diện quy định về ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Việc sàng lọc được thực hiện theo hướng chỉ giữ lại các ngành nghề thật sự cần thiết duy trì “tiền kiểm”, còn lại sẽ chuyển sang cơ chế “hậu kiểm” thông qua quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật.

Các Bộ, ngành sẽ tiếp tục nghiên cứu phương thức quản lý mới đối với các ngành nghề được cắt giảm điều kiện kinh doanh nhằm thực hiện chủ trương chuyển từ “cấp phép” sang “đăng ký” hoặc “thông báo”, phù hợp tinh thần của Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15.

Liên quan tới thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, Dự thảo Luật cũng đã được chỉnh lý nhằm đảm bảo thống nhất giữa các trường hợp giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Riêng với dự án xây dựng và kinh doanh sân golf, thủ tục được quy định lại tại khoản 13 Điều 24 để đồng bộ với các quy định liên quan.

Tạo thuận lợi cho đầu tư nước ngoài và đầu tư ra nước ngoài

Một thay đổi quan trọng thu hút sự chú ý là quy định cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi xin cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Đây được coi là bước cải cách mạnh mẽ thủ tục đầu tư, giúp giảm thời gian gia nhập thị trường và cải thiện môi trường kinh doanh.

Quy định này thực tế đã được áp dụng cho một số đối tượng như doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, hoặc nhà đầu tư nước ngoài trong các cơ chế đầu tư đặc thù. Luật Đầu tư sửa đổi tiếp tục mở rộng áp dụng, đồng thời vẫn duy trì thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư để đảm bảo quản lý nhà nước.

Dự thảo Nghị định hướng dẫn cũng bổ sung yêu cầu về báo cáo tình hình hoạt động đối với doanh nghiệp do nhà đầu tư nước ngoài thành lập trong giai đoạn chưa triển khai dự án.

Luật mới cũng đơn giản hóa thủ tục đầu tư ra nước ngoài, theo đó nhiều trường hợp sẽ không cần xin giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài mà chỉ phải đăng ký giao dịch ngoại hối. Quy định này nhằm thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, với các dự án có quy mô vốn lớn hoặc đề xuất áp dụng chính sách đặc biệt, Bộ Tài chính sẽ báo cáo Thủ tướng xem xét, chấp thuận trước khi cấp hoặc điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài, nhằm đảm bảo quản lý rủi ro và an toàn ngoại hối.