Mở rộng quyền hành nghề, kinh doanh của viên chức từ 1/7/2026

Luật được đánh giá là bước cải cách quan trọng, mở rộng đáng kể quyền nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh của viên chức, đồng thời tăng cường quản lý theo vị trí việc làm và phòng, chống xung đột lợi ích.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Luật Viên chức (sửa đổi) là cho phép viên chức tham gia sâu hơn vào các hoạt động nghề nghiệp và kinh doanh ngoài khu vực sự nghiệp công lập. Theo đó, viên chức được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác nếu pháp luật chuyên ngành không cấm và việc làm thêm không tạo ra xung đột lợi ích.

Việc ký kết hợp đồng ngoài đơn vị sự nghiệp công lập phải bảo đảm không trái với hợp đồng làm việc hiện tại, không vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Trường hợp hợp đồng làm việc chưa quy định rõ, viên chức phải xin ý kiến chấp thuận bằng văn bản của người đứng đầu đơn vị. Đối với người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập, việc ký hợp đồng ngoài giờ còn phải được cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp đồng ý bằng văn bản.

Luật cũng cho phép viên chức hành nghề với tư cách cá nhân, miễn là pháp luật chuyên ngành không cấm. Khi hành nghề, viên chức phải tuân thủ nghiêm các quy định về phòng, chống xung đột lợi ích; không được lợi dụng thông tin, điều kiện làm việc hoặc vị trí công tác để trục lợi, đồng thời bảo đảm chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp.

Đáng chú ý, Luật Viên chức (sửa đổi) chính thức cho phép viên chức được góp vốn và tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục hoặc tổ chức khoa học ngoài công lập. Quyền này được thực hiện trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng, pháp luật về doanh nghiệp hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định hạn chế hoặc cấm.

Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình đã trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật. Theo Bộ trưởng, dự thảo đã được hoàn thiện theo hướng chuyển đổi phương thức quản lý viên chức dựa trên vị trí việc làm, lấy đây làm căn cứ xuyên suốt cho tuyển dụng, sử dụng, đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm và thực hiện chính sách.

Dự thảo Luật cũng được chỉnh lý để bảo đảm đồng bộ với Bộ luật Lao động về ký kết, chấm dứt và đơn phương chấm dứt hợp đồng; thống nhất với các quy định mới của Bộ Chính trị về đánh giá, xếp loại, biệt phái, từ chức, miễn nhiệm và cho thôi giữ chức vụ.

Theo Bộ trưởng Đỗ Thanh Bình, Luật Viên chức (sửa đổi) là bước cụ thể hóa quan trọng các nghị quyết của Bộ Chính trị về khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, giáo dục – đào tạo, y tế và công tác cán bộ; qua đó tạo cơ chế liên thông nhân lực giữa khu vực công và tư, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn mới.

Phát biểu thảo luận tại Quốc hội, nhiều đại biểu đồng tình với quy định về nội dung này.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hải Phòng cho rằng, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập; trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác. Đây là quy định "mở"; tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực; tận dụng "chất xám" và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân. Tuy nhiên, cùng với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng, đại biểu nhấn mạnh.