Nhiều quy định mới về thu hồi đất sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026
Sáng 11/12, với 428/437 đại biểu tham gia tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai Luật Đất đai. Điểm mới đáng chú ý là từ đầu năm tới, bảng giá đất sẽ thay thế giá đất cụ thể trong việc tính nghĩa vụ tài chính và tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
Theo Nghị quyết, Quốc hội thống nhất bổ sung trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh để xây dựng cơ sở cai nghiện ma túy do lực lượng vũ trang nhân dân quản lý. Đồng thời, Quốc hội mở rộng các trường hợp thu hồi đất vì mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng gồm ba nhóm:
• Thực hiện dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế.
• Các dự án triển khai thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn, đạt đồng thuận trên 75% diện tích và số lượng người sử dụng đất; phần còn lại sẽ được HĐND cấp tỉnh xem xét thu hồi.
• Tạo quỹ đất để thanh toán dự án theo hợp đồng BT hoặc cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với tổ chức đang sử dụng đất bị thu hồi.
Nghị quyết quy định điều kiện thu hồi đất là phải hoàn thành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ngoại trừ một số trường hợp như dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp hoặc dự án có trên 75% người sử dụng đất đồng ý thu hồi trước khi phê duyệt phương án.
Chính phủ sẽ ban hành quy định chi tiết việc thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường và trước khi bố trí tái định cư. UBND cấp tỉnh được giao quy định việc bố trí tạm cư và kinh phí tạm cư trong trường hợp phải thu hồi đất trước khi hoàn thành tái định cư.
Đáng chú ý, giá đất để tính tiền bồi thường sẽ căn cứ vào bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất. Nếu bồi thường bằng đất tại chỗ mà chưa có giá trong bảng giá đất, cơ quan có thẩm quyền được phép sử dụng mức giá tại vị trí tương tự để lập phương án bồi thường; đồng thời UBND cấp xã phải đề xuất bổ sung vào bảng giá đất tại kỳ họp gần nhất của HĐND cấp tỉnh.
Trước khi ban hành quyết định thu hồi đất, cơ quan có thẩm quyền phải gửi thông báo đến người sử dụng đất chậm nhất 60 ngày với đất nông nghiệp và 120 ngày với đất phi nông nghiệp.
Về hệ số điều chỉnh giá đất, UBND cấp tỉnh ban hành hằng năm từ ngày 1/1 và có thể điều chỉnh trong năm khi cần thiết. Riêng các dự án lấn biển hoặc không thể áp dụng bảng giá đất, giá đất cụ thể sẽ được xác định theo quy định của Luật Đất đai.
HĐND cấp tỉnh sẽ quyết định bảng giá đất và áp dụng từ ngày 1/1/2026. Nghị quyết cũng quy định rõ các trường hợp chuyển tiếp đối với hộ gia đình, cá nhân đã được phép chuyển mục đích sử dụng đất trong giai đoạn từ 1/8/2024 đến trước thời điểm nghị quyết có hiệu lực, bao gồm việc tính lại tiền sử dụng đất, xử lý khoản chậm nộp, cũng như cơ chế hoàn trả hoặc khấu trừ nghĩa vụ tài chính phát sinh.
Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.