Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế: Củng cố niềm tin pháp lý cho nhà đầu tư

Luật được xây dựng trên 9 nguyên tắc cốt lõi, nhấn mạnh tính độc lập tư pháp, tranh tụng, thủ tục linh hoạt theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế, bảo đảm công bằng, minh bạch và quyền tự định đoạt của các bên.

Giải trình trước Quốc hội, Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Quảng khẳng định đây là dự án luật mới, khó, có nhiều nội dung đặc thù, vượt trội so với pháp luật hiện hành, nhằm tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho Trung tâm tài chính quốc tế. Luật gồm 5 chương, 43 điều và có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội

Trước đó, Quốc hội cũng đã thảo luận về dự án luật này.  Các đại biểu đã đánh giá cao dự luật, coi đây là bước đi quan trọng để hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực giải quyết tranh chấp và thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng khẳng định sự cần thiết phải sớm ban hành Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, dự kiến đặt tại TP. Hồ Chí Minh và TP. Đà Nẵng. Theo Chánh án, Chính phủ đã chỉ đạo trong tháng 12 này phải đưa Trung tâm tài chính quốc tế đi vào hoạt động, đòi hỏi hệ thống pháp lý đi kèm phải được chuẩn bị đầy đủ, đồng bộ.

Theo Chánh án Nguyễn Văn Quảng, qua tiếp xúc với các nhà đầu tư trong và ngoài nước, hai mối quan tâm lớn nhất được đặt ra là cơ chế luân chuyển dòng vốn và cơ chế giải quyết tranh chấp. Trong đó, việc bảo đảm một thiết chế tư pháp đủ năng lực, độc lập, hiệu quả để giải quyết tranh chấp phát sinh trong Trung tâm tài chính quốc tế được xem là yếu tố then chốt tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư.

“Để thu hút nhà đầu tư, chúng ta không chỉ cần chính sách tài chính, tiền tệ thông thoáng mà còn phải có cơ chế giải quyết tranh chấp đáng tin cậy. Tòa án vẫn là thiết chế mang quyền lực Nhà nước, đóng vai trò bảo đảm cuối cùng cho quyền và lợi ích hợp pháp của các bên”, Chánh án TANDTC nhấn mạnh.

Dự án Luật Tòa án chuyên biệt được xây dựng trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế, hướng tới hình thành một cơ chế xét xử công bằng, minh bạch, nhanh chóng và hiệu quả, phù hợp với thông lệ quốc tế, qua đó thu hút các tranh chấp tài chính, thương mại phức tạp được giải quyết tại Việt Nam.

Tổ chức, hoạt động theo chuẩn mực quốc tế

Theo dự thảo, Tòa án chuyên biệt sẽ được tổ chức với hai cấp xét xử sơ thẩm và phúc thẩm, đặt tại TP. Hồ Chí Minh, có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp phát sinh tại Trung tâm tài chính quốc tế ở cả TP. Hồ Chí Minh và TP. Đà Nẵng. Luật cũng quy định các nguyên tắc hoạt động cơ bản như bảo đảm tính độc lập xét xử, tranh tụng trong tố tụng, quyền tự định đoạt của các bên và thủ tục tố tụng linh hoạt theo chuẩn mực quốc tế.

Đáng chú ý, dự thảo Luật cho phép bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án chuyên biệt là người nước ngoài. Theo Chánh án Nguyễn Văn Quảng, quy định này xuất phát từ thực tiễn hiện nay, đòi hỏi đội ngũ Thẩm phán cần am hiểu sâu về thông luật và có trình độ ngoại ngữ đáp ứng yêu cầu xét xử các tranh chấp quốc tế phức tạp. Đồng thời, để phù hợp với thông lệ quốc tế, mô hình Tòa án chuyên biệt sẽ loại trừ sự tham gia của Viện kiểm sát trong quá trình xét xử.

Cũng tại phiên thảo luận, các đại biểu đã cho ý kiến đối với Dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026–2030. Nhiều ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với các luật liên quan như Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch, Luật Đất đai và Luật Dự trữ quốc gia.

Các ý kiến tại phiên thảo luận cho thấy, việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế không chỉ mang ý nghĩa lập pháp, mà còn có tác động trực tiếp đến môi trường đầu tư, kinh doanh, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong giai đoạn phát triển mới.