Việt Nam có nhiều cơ hội trở thành điểm đến thu hút vốn đầu tư xanh

Thời gian qua, đầu tư xanh và thị trường tài chính xanh không chỉ là xu hướng mà đã trở thành cam kết của nhiều nền kinh tế và các doanh nghiệp.

Trong đó, tài chính xanh là công cụ quan trọng mà Việt Nam và các quốc gia trên thế giới đang tập trung phát triển để hướng tới tăng trưởng xanh và bền vững. Đến năm 2035, các nền kinh tế toàn cầu cần khoảng 1.000 tỷ USD mỗi năm để giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thông tin tại Hội thảo “Thúc đẩy đầu tư xanh và thị trường tài chính xanh - Hướng tới mục tiêu Net zero tại Việt Nam”, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam cho biết: Thị trường tài chính xanh tại Việt Nam đã định hình nền tảng và phát triển với 3 cấu phần, gồm: thị trường tín dụng xanh; thị trường trái phiếu xanh và thị trường cổ phiếu xanh.

Về thị trường tín dụng xanh, trong giai đoạn 2017 - 2022, dư nợ cấp tín dụng của hệ thống đối với các lĩnh vực xanh có mức tăng trưởng dư nợ bình quân đạt hơn 23% mỗi năm.

Trong đó, vào năm 2017, từ chỉ có 5 tổ chức tín dụng tham gia tín dụng xanh, đến nay Việt Nam đã có 50 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh và dư nợ vào khoảng 650.000 tỷ đồng.

Đặc biệt, dư nợ tín dụng mà các tổ chức tín dụng khi cấp tín dụng đánh giá về các rủi ro môi trường đã tăng lên khoảng 3,2 triệu tỷ đồng trong tổng số dư nợ của cả hệ thống là 15 triệu tỷ đồng.

Về thị trường trái phiếu xanh, theo thống kê, từ năm 2019 - 2023, Việt Nam đã phát hành trái phiếu xanh được 1,157 tỷ USD. Ước tính, từ năm 2018 đến năm 2022, tại Việt Nam đã có tổng cộng 18 đợt phát hành trái phiếu xanh ra công chúng. Trong đó, phần lớn nguồn vốn thu được từ phát hành trái phiếu (57%) được sử dụng cho năng lượng tái tạo - ngành chính được các bên liên quan của Việt Nam quan tâm, cùng với ngành chất thải và nông nghiệp.

Còn về cổ phiếu xanh, đây là một khái niệm mới đối với Việt Nam. Hiện, đã có những doanh nghiệp tiên phong và thành công trong việc phát hành cổ phiếu xanh liên quan đến ESG (Environment – môi trường, Social – xã hội và Governance – quản trị doanh nghiệp) như Vinamilk, Vinfast, FPT…

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, theo TS. Lê Duy Bình những khó khăn, thách thức trong phát triển tài chính xanh ở Việt Nam vẫn còn. Trong đó, tính thanh khoản trên thị trường tài chính xanh Việt Nam còn khá thấp.

Nguyên nhân là do nhận thức về tài chính xanh còn hạn chế, nhiều nhà đầu tư chưa quan tâm tới sản phẩm này. Đồng thời, còn thiếu vắng nhà đầu tư có tổ chức tham gia trên tất cả các mảng thị trường tín dụng, cổ phiếu và trái phiếu xanh dẫn đến thị trường thiếu sự chuyên nghiệp và không hấp dẫn các nhà đầu tư quốc tế.

Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức, những theo TS. Lê Duy Bình, “cánh cửa” cơ hội vẫn đang mở ra đối với tài chính xanh tại Việt Nam. Điều cần thiết là phải luôn trong tư thế sẵn sàng chuẩn bị tất cả nguồn lực, xác định nội dung chính sách, thể chế, quy định,.. cần phải thay đổi, cần thực hiện trong tương lai.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Phương Nam, Tổng giám đốc Công ty tư vấn và dịch vụ đổi mới khí hậu KLINOVA cho biết, tài chính xanh đã được triển khai tại Việt Nam khoảng 10 năm nhưng quy mô còn khiêm tốn (tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ, trái phiếu xanh còn rất ít…).

Điều này đòi hỏi phải có các cơ chế, chính sách và giải pháp huy động nguồn vốn trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển thị trường tài chính xanh, khuyến khích dòng vốn tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực xanh.

Mặt khác, các quy định, định nghĩa cụ thể về các danh mục, ngành lĩnh vực xanh vẫn chưa được thống nhất để có thể áp dụng chung trên cả nước đã gây khó khăn cho các ngân hàng thương mại trong việc lựa chọn, thẩm định, đánh giá và giám sát khi thực hiện cấp tín dụng xanh.